Gymnothorax

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gymnothorax
Bloch, 1795[1]
Ilustracja
G. prasinus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

węgorzokształtne

Rodzina

murenowate

Podrodzina

Muraeninae

Rodzaj

Gymnothorax

Typ nomenklatoryczny

Gymnothorax reticularis Bloch, 1795

Gatunki

144 gatunki – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Gymnothorax – rodzaj ryb promieniopłetwych z podrodziny Muraeninae w obrębie rodziny murenowatych (Muraenidae).

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą gatunki występujące w wodach Oceanu Atlantyckiego, Oceanu Indyjskiego i Oceanu Spokojnego oraz Morza Czerwonego i Morza Śródziemnego[18][19].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała do 300 cm; masa ciała (największa opublikowana) 30 kg[19].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1795 roku niemiecki przyrodnik Marcus Elieser Bloch w publikacji własnego autorstwa poświęconej historii naturalnej zagranicznych ryb[1]. Gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie przez ICZN) G. reticularis[20].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Gymnothorax: gr. γυμνος gumnos ‘goły, nagi’; θωραξ thōrax, θωρακος thōrakos ‘klatka piersiowa’[21].
  • Thaerodontis: θαιρoς thairos ‘zawiasy drzwi’[22]; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[23]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczanie): Thaerodontis reticulata McClelland, 1844 (= Gymnothorax favagineus Bloch & Schneider, 1801)[11].
  • Siderea (Sidera): gr. σιδηρoς sidēros ‘żelazo’[24]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Muraena siderea Richardson, 1848 (= Muraena picta Ahl, 1789).
  • Thyrsoidea: gr. θυρσος thursos ‘łodyga’[25]; ιδεα idea ‘forma, kształt’[26]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Muraena thyrsoidea Richardson, 1845.
  • Polyuranodon: gr. πολυς polus ‘dużo, wiele’[27]; ουρανος ouranos ‘podniebienie’[28]; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[23]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Polyuranodon kuhli Kaup, 1856 (= Muraena polyuranodon Bleeker, 1853).
  • Neomuraena: gr. νεος neos ‘nowy’; łac. muraena ‘murena’, od gr. μυραινα muraina ‘murena’[21]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Neomuraena nigromarginata Girard, 1858.
  • Priodonophis: gr.πριων priōn, πριονος prionos ‘piła’[29]; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[23]; οφις ophis, οφεως opheōs ‘wąż’[30]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Gymnothorax ocellatus Agassiz, 1831.
  • Taeniophis: gr. ταινια tainia „opaska, taśma”[31]; οφις ophis, οφεως opheōs ‘wąż’[30]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Taeniophis westphali Kaup, 1859 (= Gymnothorax funebris Ranzani, 1839)[32].
  • Pseudomuraena: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’[33]; rodzaj Muraena Linnaeus, 1758. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Pseudomuraena maderensis Johnson, 1862.
  • Rabula: łac. rabula ‘awanturnik, krzykacz’, od rabere ‘być szalonym’[34]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Muraena davisi Fowler, 1912 (= Muraena mordax Ayres, 1859)[c].
  • Lycodontis: gr. λυκος lukos ‘wilk’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Lycodontis literata McClelland, 1844 (= Muraenophis tile Hamilton, 1822).
  • Ahynnodontophis: gr. przedrostek negatywny α- a-; ὑνις hynis, ὑνεως hyneōs ‘lemiesz’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’; οφις ophis, οφεως opheōs ‘wąż’[12]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie (również monotypowe)): Gymnothorax (Ahynnodontophis) stigmanotus Fowler, 1912 (= Sidera castanea Jordan & Gilbert, 1883).
  • Verdithorax: fr. verd ‘zielony’[36]; θωραξ thōrax, θωρακος thōrakos ‘klatka piersiowa’[37]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Muraena prasina Richardson, 1848.
  • Notorabula: gr. νοτος notos ‘południe’[38]; rodzaj Rabula Jordan & Davis, 1891. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie (również monotypowe)): Muraena callorhyncha Günther, 1870 (= Muraena prasina Richardson, 1848).
  • Heteromyrus: gr. ἑτερος heteros ‘różny, inny’[39]; mυros myros ‘gatunek węgorza morskiego’[40]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Heteromyrus atolli Pietschmann, 1935.
  • Serranguilla: łac. serra ‘piła’[41]; anguilla ‘węgorz’, od anguis ‘wąż’; przyrostek zdrabniający -illus-a-um[42]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie (również monotypowe)): Gymnothorax prionodon Ogilby, 1895.
  • Chasmenchelys: gr. χασμα khasma, χασματος khasmatos ‘szeroko otwarte usta’[43]; εγχελυς enkhelus ‘węgorz’[44]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie (również monotypowe)): Muraena panamensis Steindachner, 1876.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki[18]:

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nomen nudum.
  2. ↑ Młodszy homonim Taeniophis Girard, 1854 (Reptilia).
  3. ↑ Gatunek typowy błędnie zidentyfikowany jako Muraena aquaedulcis Cope, 1872[35].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b M.E. Bloch: Naturgeschichte der ausländischen Fische. Cz. 9. Berlin: Auf Kosten des Verfassers und in Commission bei dem Buchhändler Hr. Hesse, 1795, s. 83. (niem.).
  2. ↑ J. McClelland. Apodal fishes of Bengal. „Calcutta journal of natural history, and miscellany of the arts and sciences in India”. 5 (18), s. 154, 174, 187, 1844. (ang.). 
  3. ↑ Kaup 1856 ↓, s. 58.
  4. ↑ Kaup 1856 ↓, s. 60.
  5. ↑ Kaup 1856 ↓, s. 65.
  6. ↑ A.H.A. Duméril. Ichthyologie analytique ou classification des poissons, suivant, la méthode naturelle, a l’aide de tableaux synoptiques. „Mémoires de l’Académie (royale) des sciences de l’Institut (imperial) de France”. 27, s. 200, 1856. (ang.). 
  7. ↑ Ch.F. Girard. Notes upon various new genera and new species of fishes, in the museum of the Smithsonian Institution, and collected in connection with the United States and Mexican boundary survey: Major William Emory, Commissioner. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 10, s. 171, 1858. (ang.). 
  8. ↑ Kaup 1859 ↓, s. 22.
  9. ↑ Kaup 1859 ↓, s. supp. 1.
  10. ↑ a b J.Y. Johnson. Descriptions of some new genera and species of fishes obtained at Madeira. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862 (2), s. 167, 1863. (ang.). 
  11. ↑ a b D.S. Jordan & B.W. Evermann. The fishes of North and Middle America: a descriptive catalogue of the species of fish-like vertebrates found in the waters of North America, north of the Isthmus of Panama. „Bulletin of the United States National Museum”. 47 (1), s. 392, 1896. (ang.). 
  12. ↑ a b H.W. Fowler. Descriptions of nine new eels, with notes on other species. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 64, s. 25, 1912. (ang.). 
  13. ↑ G.P. Whitley. New names for Australian fishes. „The Australian Zoologist”. 6 (4), s. 311, 1931. (ang.). 
  14. ↑ G.P. Whitley. Studies in ichthyology. No. 8. „Records of the Australian Museum”. 19 (2), s. 154, 1934. (ang.). 
  15. ↑ V. Pietschmann. Eine neue Aalfamilie aus den hawaiischen Gewässern. „Anzeiger der Akademie der Wissenschaften in Wien, Mathematisch-Naturwissenschaftliche Klasse”. 72 (11), s. 93, 1935. (niem.). 
  16. ↑ G.P. Whitley & W.J. Phillipps. Descriptive notes on some New Zealand fishes. „Transactions and Proceedings of the Royal Society of New Zealand”. 69 (2), s. 228, 1939. (ang.). 
  17. ↑ H.W. Fowler: Results of the fifth George Vanderbilt expedition (1941) (Bahamas, Caribbean Sea, Panama, Galápagos Archipelago and Mexican Pacific islands). The Fishes. Cz. 6. Philadelphia: Academy of Natural Sciences of Philadelphia, 1944, s. 270, seria: Monographs of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia. (ang.).
  18. ↑ a b Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Richard Van der Laan (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-17] (ang.).
  19. ↑ a b R. Froese & D. Pauly: Gymnothorax. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-05-17]. (ang.).
  20. ↑ ICZN. Opinion 93. Twelve generic names of fishes placed in the Official List, by suspension of the rules. „Smithsonian miscellaneous collections”. 73 (4), s. 7, 1926. (ang.). 
  21. ↑ a b c Ch. Scharpf: Family Muraenidae Rafinesque 1815 (Moray Eels). The ETYFish Project. [dostęp 2024-05-17]. (ang.).
  22. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 261.
  23. ↑ a b c Jaeger 1959 ↓, s. 171.
  24. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 238.
  25. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 265.
  26. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 124.
  27. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 204.
  28. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 276.
  29. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 207.
  30. ↑ a b Jaeger 1959 ↓, s. 175.
  31. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 255.
  32. ↑ D.S. Jordan & B.M. Davis. A preliminary review of the apodal fishes or eels inhabiting the waters of America and Europe. „United States Commission of Fish and Fisheries, Report of the Commissioner”. 16 (9), s. 589, 1891. (ang.). 
  33. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 210.
  34. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 216.
  35. ↑ M. Kottelat. The fishes of the inland waters of southeast Asia: a catalogue and core bibliography of the fishes known to occur in freshwaters, mangroves and estuaries. „Raffles Bulletin of Zoology Supplement”. 27, s. 42, 2013. (ang.). 
  36. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 306.
  37. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 264.
  38. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 167.
  39. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 118.
  40. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 161.
  41. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 237.
  42. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 19.
  43. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 53.
  44. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 92.
  45. ↑ a b c d e Ryby : encyklopedia zwierząt. Henryk Garbarczyk, Małgorzata Garbarczyk i Leszek Myszkowski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9.
  46. ↑ a b A. Judek, T. Wandzel. Mureny - fascynujący drapieżnicy. „Wiadomości Rybackie”. 5–6 (157), s. 26–27, 2007. ISSN 1428-0043.  (pdf)
  47. ↑ a b Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
  48. ↑ E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ryby. Warszawa: Horyzont, 2001. ISBN 83-7311-538-2.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gymnothorax&oldid=73815461”